Życiorys naukowy:
Dr inż. Anna Jarząb swoją karierę naukową rozpoczęła od studiów magisterskich na Politechnice Wrocławskiej (2004- 2009), na kierunku Biotechnologia ze specjalnością Biotechnologia Molekularna i Biokataliza. Kolejnym etapem jej kariery naukowej był doktorat (2009-2014), który obroniła w Instytucie Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu. Praca doktorska dr inż. Anny Jarząb zaowocowała utworzeniem platformy do projektowania nowoczesnych szczepionek peptydowych a także opracowaniem prototypu szczepionki przeciwko czerwonce bakteryjnej. W latach 2015-2022 dzięki stypendium Fundacji Alexandra von Humboldta naukowczyni wyjechała na staż podoktorski na Politechnikę w Monachium (TUM). Badania jakie prowadziła w Katedrze Proteomiki i Bioanalizy przyczyniły się do opracowaniem Meltome Atlas – proteomicznej bazy danych do termicznego profilowania tysięcy białek pochodzących z różnych organizmów modelowych, m.in. E. coli, D. rerio czy D. meleanogaster. Od 2022 roku, po powrocie do Polski, rozwija swój zespół badawczy w IITD PAN we Wrocławiu.
Dr inż. Anna Jarząb jest autorką ponad 20 publikacji w renomowanych czasopismach naukowych, takich jak Nature Methods, Nucleic Acid Research, PloS One, Vaccine czy Scientific Reports, a także twórcą 2 patentów międzynarodowych oraz kilku patentów i zgłoszeń krajowych. Za swoje osiągnięcia naukowe otrzymała szereg prestiżowych nagród i wyróżnień, a także jest zapraszana do prezentacji swoich wyników na licznych konferencjach krajowych oraz międzynarodowych. W trakcie doktoratu była laureatką programu Grant Plus, a jej badania zostały uhonorowane drugą Nagrodą Naukową im. prof. Mikulaszka. Otrzymała również stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Top 500 Innovators – Science, Management, Commercialization, które umożliwiło jej wyjazd na University of California, Berkeley (USA). Na UC Berkeley badaczka miała szansę poznać aspekty związane z komercjalizacją nauki oraz zarządzaniem zespołem naukowym. Był to punkt zwrotny w jej karierze, ponieważ uświadomił jej, jak ważne dla rozwoju osobistego i zawodowego są stypendia i wyjazdy badawcze. W 2015 roku, jako laureatka Alexander von Humboldt Fellowship for Postdoctoral Researchers wyjechała na staż naukowy na Politechnikę w Monachium. W 2022 roku otrzymała stypendium Ministra Nauki dla Wybitnych Młodych Naukowców oraz grant na badania nad szczepionką przeciwko shigellozie w ramach programu LIDER XIII (Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, NCBR). W 2023 roku uzyskała grant MINIATURA 7 z Narodowego Centrum Nauki (NCN) na badania wstępne związane z wpływem temperatury na komórki nowotworowe, a od 2024 roku realizuje grant SONATA BIS 13 (NCN), w którym pracuje nad rozbudową bazy Meltome Atlas o część mikrobiologiczną. W 2024 roku została laureatką Nagród Naukowych Polityki w kategorii nauki ścisłe. W ramach grantu ALEXANDER VON HUMBOLDT RESEARCH LINKAGE GRANT uzyskała finansowanie dla swojej grupy badawczej, które umożliwia wyjazdy doktorantom oraz młodym naukowcom na krótkoterminowe stypendia zagraniczne.
Zainteresowanie obszarem badawczym:
Dr inż. Anna Jarząb specjalizuje się w proteomice i biochemii białek. Prowadzi badania mające na celu zwalczanie i zapobieganie chorobom zakaźnym. Interesują ją zagadnienia związane ze swoistą i nieswoistą odpowiedzią układu immunologicznego. W szczególności są to mechanizmy związane z wydzielaniem swoistych przeciwciał rozpoznających patogeny, a także mechanizmy związane z obrona organizmu indukowaną podczas rozwoju gorączki infekcyjnej.
Ważną częścią tych badań jest praca nad szczepionką chroniąca przed czerwonką bakteryjną. Każdego roku odnotowuje się miliony przypadków zachorowań na shigelloze, w wyniku których umiera ponad 400 000 osób na całym świecie, głównie dzieci poniżej 5 roku życia. Choroba ta stanowi poważny problem społeczny, w szczególności wśród dzieci zamieszkujących kraje rozwijające się. Aktualnie nie dysponujemy żadną komercyjną szczepionką chroniącą przed zachorowaniem na tą chorobę, dlatego jej opracowanie byłoby znaczącym osiągnięciem. Dr inż. Anna Jarząb pracuje nad optymalizacją szczepionki peptydowej opartej o epitop białka OmpC, stanowiący antygen szczepionkowy.
Drugim kierunkiem jej badań jest poznanie nieswoistego działania gorączki infekcyjnej na denaturację białek bakteryjnych, co potencjalnie mogłoby przyspieszać leczenie chorób zakaźnych. Projekt ten ma szczególne znaczenie, ponieważ we współczesnym społeczeństwie gorączka jest uważana za negatywny objaw infekcji i często jest zwalczana lekami przeciwgorączkowymi i/lub antybiotykami. Niemniej jednak, sięgając czasów starożytnych, istnieją dowody sugerujące, że gorączka może być strategią organizmu wzmacniającą jego odporność na szeroki zakres chorób. Potwierdzenie mechanizmu i wykazanie jego pozytywnego działania przeciwbakteryjnego na rozwój infekcji zrewolucjonizowałoby konwencjonalne myślenie i pokazałoby, że obniżenie temperatury ciała w przypadku łagodnej infekcji powinno być dobrze zbalansowane, aby przynosiło pożyteczne rezultaty w leczeniu.
„Moim największym marzeniem naukowym jest utworzenie w pełni funkcjonalnego laboratorium proteomicznego, wykonującego szeroki panel badań, których wyniki będą przynosiły wymierny efekt dla społeczeństwa w postaci nowych leków, szczepionek, a także pozwalających na określanie mechanizmów ich działania”.
Dlaczego akurat ścieżka naukowa?
Przełomowym okresem, w którym dr inż. Anna Jarząb zainteresowała się badaniami naukowymi, była jej praca badawcza, a później magisterska, wykonywana w Instytucie Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu. W Instytucie, już jako studentka, miała ogromną swobodę działania oraz samodzielnego wykonywania eksperymentów, co bardzo jej imponowało. Dlatego zaraz po studiach magisterskich rozpoczęła doktorat w IITD PAN. Na początku stypendystka miała wątpliwości, czy droga naukowa to właściwy wybór, jednak z biegiem lat spędzonych w akademii nie wyobraża sobie, by mogła robić coś innego. Doświadczenia zdobyte zarówno w kraju, jak i podczas staży zagranicznych uświadomiły jej, że w pracy naukowej należy skupiać się na najważniejszych i najciekawszych tematach – tych, które są cenne nie tylko dla społeczeństwa, ale również dla samych badaczy, ponieważ tylko wtedy można prawdziwie poświęcić się nauce oraz rozwijać projekty z ciekawością i pasją.
Dr inż. Anna Jarząb o różnorodności zespołów badawczych:
Naukowczyni uważa, że sytuacja kobiet w nauce rzeczywiście zmienia się na przestrzeni ostatnich lat. Służą temu różnorodne inicjatywy, takie jak programy mentoringowe, organizacje zrzeszające kobiety, które poruszają tematykę równości, czy programy oraz inicjatywy pozwalające na łączenie kariery naukowej kobiet z życiem rodzinnym. Jednocześnie, zdaniem stypendystki, praca naukowa niejednokrotnie staje się dla kobiet niemałym wyzwaniem. Jak mówi dr inż. Anna Jarząb: Sama jestem naukowczynią, kobietą i matką jednocześnie, i wiem, jak trudno jest połączyć te wszystkie obowiązki i odpowiedzialność. Chciałabym jednak przekazać innym kobietom pracującym w nauce, a także tym, które są gotowe aby się poddać – jak ważne jest to, aby pracować w dziedzinie, która naprawdę nas interesuje i że jest to możliwe.
„Różnorodność w nauce jest bardzo ważna. W szczególności uważam, że poza zróżnicowaniem zespołu pod względem płci, wieku, czy pochodzenia niezwykle ważna jest multidyscyplinarność. Grupy, w których pracuje się tylko w wąskim zakresie tematycznym czy technologicznym mają bardzo utrudnione zadanie ze względu na to, że ciężko jest im przełamywać utarte wewnętrzne schematy, a tym samym ciężko o przełom w badaniach. Z kolei w zespołach, w których pracują specjaliści z różnych dziedzin, np. biolodzy, chemicy, elektronicy czy informatycy mają ogromne możliwości na rozwijanie zaawansowanych projektów, w których uzupełniają się wiedzą i doświadczeniem. Sama komunikacja w takim zespole niejednokrotnie prowadzi do generowania wielu ciekawych pomysłów oraz odpowiedzi na wiele trudnych pytań, które przy wykorzystaniu wiedzy specjalistów z innych dziedzin stają się dużo łatwiejsze”.
