b4
Marta Szajnik-Szczepański

Miejsce wykonywania pracy habilitacyjnej: Klinika Onkologii Ginekologicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.

Tematyka badań naukowych:
Moje zainteresowania badawcze dotyczą immunobiologii nowotworów ludzkich, a w szczególności nowotworów kobiecych narządów płciowych. Interesują mnie procesy interakcji komórek nowotworowych z komórkami układu odpornościowego, a przede wszystkim z limfocytami T regulatorowymi (Treg), przeciwnowotworowe mechanizmy efektorowe, funkcja i aktywność egzosomów pochodzenia nowotworowego oraz przewlekłe procesy zapalne w mikrośrodowisku guza. Układ immunologiczny pełni istotną i zmieniającą się, w czasie, rolę w procesie karcynogenezy i progresji nowotworu. Jest przede wszystkim obrońcą, którego nowotwór systematycznie i na wiele sposobów chce zwalczać, ale może też wspomagać rozwój guza.

Pracując w zespole badawczym w USA, wykazaliśmy, że chorzy na nowotwory złośliwe mają nadmiernie wysoką liczbę aktywnych limfocytów T regulatorowych we krwi obwodowej oraz większe stężenie egzosomów w surowicy w porównaniu z osobami zdrowymi. Limfocyty T regulatorowe wywołują supresję układu immunologicznego m.in. poprzez bezpośredni kontakt z komórkami efektorowymi np. w szlaku perforyny/granzymy oraz poprzez produkcję i wydzielanie silnie immunosupresyjnych substancji m.in. IL-10, TGF-B, adenozyznę i PGE2. Poznanie funkcji i mechanizmów regulacji tych komórek ma istotne znaczenie kliniczne, ponieważ eliminacja lub zmniejszenie ich liczby i aktywności daje szanse eliminacji guza pierwotnego, zanim dojdzie do powstania przerzutów.

Bardzo ciekawym zagadnieniem w immunologii nowotworów jest produkowanie i wydzielanie małych pęcherzyków (egzosomów) zarówno lokalnie do mikrośrodowiska, jak również systemowo do krążenia. Jest to niezwykle fascynujące zjawisko, ponieważ te małe miniaturki komórki rakowej, które przemieszczają się w całym organizmie potrafią wytworzyć silną immunosupresję i w efekcie zniweczyć walkę komórek odpornościowych z nowotworem. W naszych badaniach wykazaliśmy, że egzosomy pochodzenia nowotworowego stymulują proliferację limfocytów T regulatorowych, wzmagają ich funkcje supresorowe, a także powodują konwersję limfocytów CD4+CD25- do limfocytów T regulatorowych. W obecnie prowadzonych badaniach poszukujemy nowych mechanizmów immunosupresji, jakie nowotwór rozwija podczas progresji. Skupiamy się na opracowaniu sposobów eliminacji egzosomów z surowicy, zjawiskach autofagi oraz roli martwicy w masie guza. Nasze wysiłki zmierzają do ulepszenia form immunoterapii, czyli terapii przeciwnowotworowych polegających na ingerencji w układ odpornościowy w celu zwiększenia lub modyfikacji mechanizmów obronnych przeciw rozwijającemu się nowotworowi.

Droga zawodowa:
Pracuję jako lekarz i jednocześnie prowadzę działalność naukową. Zebrane na tych polach doświadczenia pomagają mi rozumieć istotę nowotworu, a także przewidywać, które wyniki badań naukowych mogą mieć potencjalne zastosowanie w praktyce klinicznej. Moja przygoda z pracą naukową rozpoczęła się w roku 1997, kiedy podjęłam studia magisterskie na Wydziale Nauk o Zdrowiu, a rok później również na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. W trakcie studiów zainteresowała mnie biologia na poziomie komórkowym oraz immunologia nowotworów. Zainteresowania te zgłębiałam pracując intensywnie w studenckich kołach naukowych.

Pierwsze kroki w laboratorium stawiałam w Katedrze Biologii Komórki Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, a uzyskane wyniki przedstawiłam w pracy magisterskiej, którą obroniłam w 2002 roku. W tym samym roku uzyskałam stypendium doktoranckie i rozpoczęłam badania nad oceną transdukcji sygnału przez ludzką gonadotropinę kosmówkową w rakach jajnika pod kierunkiem prof. E. Nowak-Markwitz. Pracę doktorską obroniłam w 2007 roku. Po ukończeniu Wydziału Lekarskiego w 2004 roku, rozpoczęłam staż podyplomowy. Kolejnym krokiem prowadzącym do pogłębienia wiedzy było uzyskanie możliwości szkolenia specjalizacyjnego w Klinice Onkologii Ginekologicznej Uniwersytetu Medycznego pod kierunkiem prof. Marka Spaczyńskiego, któremu wiele zawdzięczam.

Po roku szkolenia specjalizacyjnego wyjechałam na 3-letnie stypendium naukowe na University of Pittsburgh Cancer Institute w USA, kierowanego przez prof. Theresę L. White-side. Rozpoczęłam tam intensywne badania naukowe w obszarze immunologii i immunoterapii nowotworów. Po powrocie do kraju kontynuuję specjalizację z ginekologii i położnictwa. Obecnie specjalizuję się w Wojskowym Instytucie Medycznym w Warszawie pod kierunkiem wybitnego operatora prof. Włodzimierza Baranowskiego. Działalność naukową, już jako adiunkt, prowadzę na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu, kontynuując badania rozpoczęte w USA. Obecnie kieruję i uczestniczę w kilku projektach naukowych, a także mam grupę wspaniałych studentów intensywnie pracujących przy moich grantach.

Czy łatwo jest łączyć życie osobiste z pracą:
Łączenie aktywności zawodowej i rodzinnej jest bardzo trudne, ponieważ dochodzi do konfliktu czasu i dyspozycyjności w sytuacji posiadania dzieci i sprawowania opieki nad nimi. Dotyczy to przede wszystkim kobiet, ponieważ, obok pracy zawodowej są one bardziej obciążone obowiązkami domowymi i bardziej zaangażowane w organizację życia całej rodziny. Myślę, że warunkiem udanego łączenia pracy zawodowej i życia prywatnego jest wzajemne zrozumienie przez małżonków ich potrzeb i ról zawodowych oraz wynegocjowanie wspólnych kompromisów zawodowych. Z racji częstych wyjazdów, staży naukowych i zwyczajnie zmęczenia, nieoceniona jest pomoc i wsparcie moich rodziców. Mam teraz okazję, żeby im za to bardzo podziękować.

Zainteresowania pozazawodowe:
Z pasją zwiedzam świat i poznaję nowe kultury. Wolny czas uwielbiam spędzać z moimi 2,5 letnimi bliźniaczkami – Olą i Dorotką – razem poznajemy piękne zakątki Polski. Lubię biegać, ćwiczyć, pływać i jeździć na rowerze. Rozkoszuję się słuchaniem muzyki.

Czym jest dla Pani stypendium L’Oréal Polska?
Otrzymane stypendium L’Oréal Polska jest zaszczytem nie tylko dla mnie, ale dla całego zespołu badawczego, z którym pracuję. Daje mi ono ogromną satysfakcję i poczucie, że to co robię jest wartościowe i potrzebne. Mam duże szczęście, że jednocześnie, mogę prowadzić badania naukowe nad dysfunkcją układu odpornościowego u chorych na nowotwory oraz pracować jako klinicysta.

Czego życzyłaby Pani początkującym naukowcom?
Młodym naukowcom życzę przede wszystkim odwagi w podejmowaniu wyzwań i wytrwałości w dążeniu do celu. Życzę im też tak wspaniałych ludzi jakich ja spotkałam na swojej drodze naukowej, szczególnie w USA, pełnych pasji, otwartych, motywujących do pracy i tworzących atmosferę sprzyjającą rozwojowi młodej kadry naukowej.


Powrót